Stanisław Dróżdż. Ścieżki tekstu
projekt realizowany w ramach programu sztuk wizualnych Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016
- o projekcie
- murale
- instalacja artystyczna
- tom poetycki
- wiersze w przestrzeni miasta
- edukacja
- galeria zdjęć
- kontakt
Projekt pt. Stanisław Dróżdż. Ścieżki tekstu jest jedną z propozycji programu sztuk wizualnych Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016, która będzie realizowana we Wrocławiu od września do grudnia 2016 roku.
Celem tego szeroko zakrojonego przedsięwzięcia jest przybliżenie mieszkańcom Wrocławia twórczości wybitnego artysty, twórcy poezji konkretnej – Stanisława Dróżdża.
Wydarzenie jest rozbudowane formalnie. Pierwszą część stanowi seria murali wykonanych na ścianach dwóch kamienic usytuowanych w centrum miasta (ulice Legnicka 68 ‒70 i Hubska 35). Prezentowane są na nich wielkoformatowe reprodukcje prac optimum i Zapominanie graficznie opracowane w 1967 roku przez poetę i malarza Stanisława Kortykę oraz pochodzące z 1969 roku i opracowane przez artystkę konceptualną Barbarę Kozłowską Czasoprzestrzennie.
Druga część projektu to rekonstrukcja instalacji artystycznej zrealizowanej na podstawie szkicu Barbary Kozłowskiej, która w 1970 roku zinterpretowała wiersz Dróżdża Samotność, nadając tej pracy trzeci wymiar. Praca na stałe wpisze się w krajobraz parku Popowickiego.
Trzeci element wydarzenia stanowi publikacja pochodzącego z 1969 roku i dotychczas niewydanego debiutanckiego tomu poetyckiego Stanisława Dróżdża pt. POZASŁOWNE ŚRÓDSŁÓW MIĘDZYSŁOWIA. Zbiór w opracowaniu i redakcji Małgorzaty Dawidek wraz z tłumaczeniem na język angielski przez Krzysztofa Bartnickiego ukaże się nakładem wydawnictwa Warstwy we wrześniu 2016 roku. Równocześnie, między wrześniem a październikiem reprodukcje wybranych z tomu stron maszynopisów zostaną zaprezentowane na nośnikach reklamowych (citylightach) umieszczonych na 42 przystankach tramwajowych w całym mieście oraz w galerii ulicznej Szewska Pasja (ul. Szewska).
W ramach projektu powstanie także mapa-przewodnik po historycznych i współczesnych miejscach Wrocławia związanych z nurtem konkretystycznym i twórczością Stanisława Dróżdża.
Ponadto, we wrocławskich szkołach realizowane będą działania edukacyjne, które przybliżą najmłodszym wrocławianom twórczość Stanisława Dróżdża.
Podczas wernisażu Stanisław Dróżdż. Ścieżki tekstu odbędzie się koncert Esej na głos i kontrabas „Przed / za”. Teologia przyimków Stanisława Dróżdża (wykonanie: Tadeusz Sławek – tekst, głos; Bogdan Mizerski – muzyka, kontrabas; Joanna Kściuczyk-Jędrusik – sopran; BestremyDuo: Bożena Mizerska – harfa; Fryderyk Mizerski – puzon).
Projekt Stanisław Dróżdż. Ścieżki tekstu jest odpowiedzią na obecny w twórczości Stanisława Dróżdża postulat materializacji tekstu oraz wyjścia literatury poza ramy stronic. Intencją autorki projektu jest zaprezentowanie utworów poetyckich Dróżdża w taki sposób, by przeskalowane do gabarytów architektury stały się częścią struktury miasta i wpisały w jego mapę. W konsekwencji tych działań interakcja mieszkańców miasta z fizycznymi elementami tekstu stanie się kolejnym krokiem w kierunku zmiany czytelniczych przyzwyczajeń zainicjowanych przez artystę w jego pracach.
Poezja konkretna to nurt wykorzystujący zapis językowy jako tworzywo wizualne w taki sposób, by wydobyć funkcję jego materialności, czyli wykorzystać jego jakości wizualne.
Angielski termin „concrete poetry” często tłumaczony jest dosłownie jako „poezja betonowa”.
Prezentowane w ramach projektu Stanisław Dróżdż. Ścieżki tekstu wersje prac Stanisława Dróżdża wykonane z betonu lub przeniesione bezpośrednio na mury budynków realizują ów postulat materialności tekstu również w sensie dosłownym.
Stanisław Dróżdż (1939 ‒ 2009 ) ‒ poeta konkretny, jeden z najbardziej znaczących artystów polskiej awangardy lat 60. i 70. XX wieku. Tworzył prace sytuujące się na pograniczu poezji i sztuk wizualnych, określił je terminem “pojęciokształty”. Łączył w nich symbole językowe z systemami matematycznymi. Był animatorem polskiej gałęzi nurtu poezji konkretnej. Reprezentował Polskę na najważniejszych wystawach sztuki konceptualnej na całym świecie, m.in. ?sound text – concrete poetry – visual texts w Stedelijk Museum w Amsterdamie (1970‒1972), 50. Biennale Sztuki w Wenecji (2003) oraz Beyond Geometry, Experiments in Form, 1940s-1970s w Los Angeles County Museum of Art w Los Angeles (2004). Mieszkał i tworzył we Wrocławiu.
Autorka projektu: Małgorzata Dawidek
5.09.2016, godz. 10.15:
Objazd tramwajem po trasie łączącej kolejne elementy projektu. Autorka projektu – Małgorzata Dawidek – opowie m.in. o utworach poetyckich prezentowanych na przystankach tramwajowych linii nr 33 oraz zarysuje ścieżki twórczości Stanisława Dróżdża.
Zbiórka na przystanku Uniwersytecka (ul. Szewska, na przeciwko Instytutu Historii Sztuki). Zapraszamy!
OTWARCIE
6.09.2016, godz. 17:
godz. 17 – oficjalne otwarcie, prezentacja etapów projektu (realizowanych w przestrzeni publicznej Wrocławia) oraz promocja tomu poetyckiego Stanisława Dróżdża pt. POZASŁOWNE ŚRÓDSŁÓW MIĘDZYSŁOWIA
godz. 19 – koncert Esej na głos i kontrabas „Przed / za”. Teologia przyimków Stanisława Dróżdża
(Tadeusz Sławek – tekst, głos; Bogdan Mizerski – muzyka, kontrabas; Joanna Kściuczyk-Jędrusik – sopran; BestremyDuo: Bożena Mizerska – harfa; Fryderyk Mizerski – puzon)
Klub Proza, Przejście Garncarskie 2, Wrocław
WYKŁAD NA TEMAT TWÓRCZOŚCI STANISŁAWA DRÓŻDŻA I SPOTKANIE WOKÓŁ PROJEKTU
28.09.2016 (środa), godz. 18
Browar Mieszczański, sala klubowa (www.browar.wroc.pl)
ul. Hubska 44, Wrocław
Projekt realizowany w ramach programu sztuk wizualnych Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016, którego kuratorem jest Michał Bieniek.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
projekt graficzny: Magdalena Jaskułowska / Kolektyf / www.kolektyf.com
Stanisław Dróżdż
optimum, 1967
Praca składa się ze zrozumiałych w wielu językach antonimów: minimum i maximum.
Słowa te mimo przeciwstawnych znaczeń w warstwie graficznej różnią się między sobą tylko dwiema literami. W utworze optimum został zaprezentowany proces transformacji jednego słowa w drugie.
Na skutek wymiany liter słowa zostają zastąpione swoimi przeciwieństwami. Praca wskazuje na nieostrość znaczeń obydwu pojęć, a jej tytuł odnosi się do poszukiwania balansu między nimi.
ul. Hubska 35, Wrocław
opracowanie i wykonanie: Grafitektura / www.fatcapstudio.com
Stanisław Dróżdż
Zapominanie, 1967
W tej sztandarowej realizacji Stanisława Dróżdża proces zapominania jest zwizualizowany poprzez redukcję liter w tytułowym słowie. Zapis przyjmuje formę odwróconego trójkąta prostokątnego. W kolejnych liniach tekstu litery regularnie odrywają się od słowa i zanikają. Pozostaje po nich tylko kropka będąca symbolem śladu pisma i pamięci. W Zapominaniu ukazany został akt kurczenia się pamięci, zmiany jej kształtu i niemożliwość powrotu do utraconych wspomnień.
ulica Legnicka 60-78, Wrocław
opracowanie i wykonanie: Kolektyf / www.kolektyf.com, Grafitektura / www.fatcapstudio.com
Stanisław Dróżdż
Czasoprzestrzennie, 1969, praca znajduje się kolekcji Muzeum Współczesnego Wrocław
Kompozycja opiera się na układzie dwóch liter tworzących dwa słowa o przeciwnych znaczeniach.
Czasoprzestrzennie stanowi przykład wiersza konkretnego, w którym ograniczona ilość elementów jest poddana wielu transformacjom. Tytuł pracy wskazuje zarówno na czasowe jak i przestrzenne znaczenia występujących w niej słów używanych do określenia odległości, dystansu, długości, trwania. W 1993 roku praca została rozwinięta w cykl 82 plansz zawierających monolityczne układy przyimków „OD” i „DO”.
ul. Legnicka 60-78, Wrocław
opracowanie i wykonanie: Grafitektura / www.fatcapstudio.com
Barbara Kozłowska
Interpretacja przestrzenna poezji strukturalnej Stanisława Dróżdża „Samotność”, 1970
Opracowany przez Barbarę Kozłowską projekt instalacji artystycznej został oparty na pochodzącej z 1968 roku pracy Stanisława Dróżdża Samotność. Po raz pierwszy artystka zaprezentowała go na wystawie uczestników Sympozjum Plastycznego Wrocław ’70.
Praca składa się z 45 betonowych bloków. Każdy element to uprzestrzenniona forma cyfry jeden. Cyfra w pracach Stanisława Dróżdża pojawia się jako obiekt abstrakcyjny, pozbawiony nadanych mu w rzeczywistości realnej funkcji arytmetycznej i funkcji użytkowej (miar, wag, stosunków monetarnych oraz czasowych).
I w Samotności, i w Interpretacji… jedynka występuje jako cyfra oderwana od liczby. Staje się znakiem lirycznym. Konotuje relacje pojedynczego człowieka z innymi. To obraz samotności w tłumie.
Projekt jest częścią tworzonego przez artystkę programu układ totalny i nosił również tytuł Jedynka.
Barbara Kozłowska (1940–2008) – artystka konceptualna, jedna z najważniejszych przedstawicielek polskiej neoawangardy. Autorka manifestów, tekstów z zakresu teorii sztuki oraz prac wizualno-poetyckich określanych przez nią jako „poezjografia”. W latach 60. i 70. XX wieku współpracowała z Dróżdżem przy opracowaniach graficznych jego utworów.
park Popowicki
Opracowanie instalacji artystycznej:
Roman Rutkowski | Roman Rutkowski Architekci
Stanisław Dróżdż
POZASŁOWNE ŚRÓDSŁÓW MIĘDZYSŁOWIA
Datowany na 1969 rok i odrzucony wówczas przez wydawcę tom to debiut poetycki Stanisława Dróżdża. Na książkę składają się utwory poetyckie z lat 1962–1969. W tamtym okresie Stanisław Dróżdż tworzył lapidarne, kilkuzdaniowe sentencje nazywane poezją gnomiczną. Zawarta w tych wierszach powściągliwość ekspresji oraz minimalizm form pozwalają zarysować ówczesny obszar literackich zainteresowań poety i zrozumieć jego późniejsze artystyczne wybory. Zbiór jest zapowiedzią zarówno tworzonych przez Dróżdża od drugiej połowy lat 60. tekstów z obszaru poezji konkretnej, jak i wielkich tematów obecnych w twórczości artysty: bytu, czasu, przemijania, początku i końca.
Książka stanowi integralną część projektu Ścieżki tekstu realizowanego w ramach Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 przez Małgorzatę Dawidek oraz Fundację Art Transparent. Wydawnictwu towarzyszy mapa-przewodnik po historycznych i współczesnych miejscach Wrocławia związanych z nurtem konkretystycznym i twórczością Stanisława Dróżdża.
Między wrześniem a październikiem reprodukcje wybranych z tomu stron maszynopisów zostaną zaprezentowane na nośnikach reklamowych (citylightach) umieszczonych na 42 przystankach tramwajowych w całym mieście oraz w galerii ulicznej Szewska Pasja (ul. Szewska).
Tom poetycki:
Opracowanie, redakcja i wstęp: Małgorzata Dawidek
Koordynacja: Karolina Bieniek | Art Transparent
Opieka redakcyjna i korekta: Dawid Skrabek | Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy
Tłumaczenia: Krzysztof Bartnicki (wiersze / poems) Karol Waniek (Słowo wstępne / Introduction)
Projekt okładki: Magdalena Jaskułowska | Kolektyf
Projekt graficzny i skład: Joanna Jopkiewicz | Grupa Projektor
Wydawca: Fundacja ART TRANSPARENT
Partner wydawniczy: Wrocławski Dom Literatury |Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy
Między wrześniem a październikiem 2016 roku reprodukcje wybranych stron maszynopisów z tomu poetyckiego Stanisława Dróżdża pt. POZASŁOWNE ŚRÓDSŁÓW MIĘDZYSŁOWIA zostały zaprezentowane na nośnikach reklamowych (citylightach) umieszczonych na 42 przystankach tramwajowych w całym mieście oraz w galerii ulicznej Szewska Pasja (ul. Szewska).
Więcej zdjęć z uroczystego otwarcia projektu “Stanisław Dróżdż. Ścieżki tekstu” oraz z jego realizacji można znaleźć na Facebooku Fundacji Art Transparent.
