DYSK GEPPERTA 2011

Męskie ciała w niemęskim sporcie

25 lutego 2011

„Męskie ciała w niemęskim sporcie” – to tytuł pierwszego z wykładów poświęconych problematyce ciała i cielesności we współczesnej kulturze (cały cykl nazwaliśmy: „EveryBODY – Każde ciało”), który zainauguruje pierwszy projekt Fundacji Art Transparent w tym roku –DYSK Gepperta

W piątek, 25 lutego, o godzinie 18.00 w galerii „Mieszkanie Gepperta” Magdalena Kowalczyk wygłosi wykład, w którym będzie zastanawiała się nad funkcjonowaniem w sportowym dyskursie mężczyzn trenujących dyscypliny powszechnie kojarzone z kobiecością i niemęskością.

Łyżwiarstwo figurowe obrosło w naszej kulturze w szereg stereotypów. Kwestionowany jest już sam status tej dyscypliny – z powodu braku przejawów agresji, niewymierności wyników i obecności pierwiastka artystycznego (czy wręcz teatralnego), łyżwiarstwo przez wielu nie jest uważane za sport. W związku z tym uznawane jest za zajęcie typowo kobiece – sport tradycyjnie męski to uprawiany na tych samych obiektach hokej. W społeczeństwie zachodnim kobiecość uważana jest za stan naturalny i zastany. Status mężczyzny jest trudny do osiągnięcia i należy go stale potwierdzać. Jednocześnie trudno znaleźć jednoznaczną definicję męskości, nawet te intuicyjne, opierają się na prostym stwierdzeniu – „coś co nie jest kobiece”.

W przypadku łyżwiarstwa analiza regulaminów Międzynarodowej Unii Łyżwiarskiej wskazywać może, że z założenia mężczyzn charakteryzuje mniejsza gibkość, mniejsza wrażliwość na muzykę czy gorsze zdolności choreograficzne niż kobiety. Jak więc łyżwiarze – mężczyźni definiowani są w sporcie tradycyjnie kobiecym? W jaki sposób dobór stroju, muzyki i choreografii w programie może wpływać na konstruowanie męskiej tożsamości? Dlaczego, pomimo postępujących procesów rozmywania tożsamości, nadal aktualne wydają się binarne opozycje – męskość i kobiecość, sport i sztuka czy hokej i łyżwiarstwo figurowe? Czy tak często komentowane obecnie zjawiska kryzysu męskości i feminizacji męskiego ciała mają też wpływ na wizerunki łyżwiarzy figurowych?

Magdalena Kowalczyk jest doktorantką w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego, przygotowuje doktorat poświecony tematowi ideologizacji sportu w filmach fabularnych. Od kilkunastu lat pasjonuje się łyżwiarstwem figurowym, co udało się jej połączyć z zainteresowaniami naukowymi.

Pokaz filmu dokumentalnego „Kochankowie”, wykład dr Katarzyny Piątek

23 marca 2011

Już w najbliższą środę (23.03, godz. 18:00), zapraszamy na pokaz filmu dokumentalnego „Kochankowie”. Dokument jest opowieścią o intymności osób niepełnosprawnych i ich partnerów. Reżyser filmu Rafał Skalski, oddaje im ich seksualność i przypomina, że cielesność (wraz ze wszystkimi jej użyciami, w tym mającymi charakter erotyczny) nie kończy się w momencie jej częściowej dekompozycji (więcej na temat tutaj).

Aby umożliwić odbiór filmu także osobom poruszającym się na wózkach, spotkanie odbędzie się wyjątkowo w księgarnio-kawiarni Tajne Komplety (Przejście Garncarskie 2).

Natomiast następnego dnia (czwartek, 24.03, godz. 18:00) zapraszamy do Mieszkania Gepperta (ul. Ofiar oświęcimskich 1/2) na wykład dr Katarzyny Piątek, pt. „(Re)konstruowanie kobiecej cielesności. Poczucie kobiecości i postrzeganie własnego ciała u kobiet z niepełnosprawnością fizyczną”.

Opierając się na własnych eksploracjach, prowadzonych wśród kobiet z orzeczoną niepełnosprawnością fizyczną, autorka stara się zarysować kluczowe dylematy związane z autopercepcją ciała oraz poczuciem „kobiecości” pojawiające się u kobiet z niepełną sprawnością fizyczną.

Dominujące współcześnie wzorce nakładają na kobiety „obowiązek” bycia atrakcyjnymi, tymczasem kobiety z niepełnosprawnością, nie zawsze temu obowiązkowi mogą sprostać.

W konsekwencji prawdopodobne jest pojawienie się stanu alienacji związanego z ciałem (wstyd, niezręczność, nieśmiałość), który jest tym silniejszy im większa jest dysproporcja między ciałem społecznie pożądanym a własnym.

Pokaz oraz dyskusja odbędą się w ramach projektu Fundacji Art Transparent – „DYSK Gepperta”.

Za nieodpłatne udostępnienie praw do projekcji dziękujemy HBO Polska.

24 marca 2011
„(Re)konstruowanie kobiecej cielesności. Poczucie kobiecości i postrzeganie własnego ciała u kobiet z niepełnosprawnością fizyczną”
Wykład dr Katarzyny Piątek

19 kwietnia 2011
Pokaz filmu dokumentalnego w  reżyserii Tadeusza Kowala pt. „Życie to rewelacja” . Wykład dr. Katarzyny Kowal „Ciało zrekonstruowane. Doświadczanie własnej cielesności przez biorców kończyny”

W najbliższy wtorek – 19.04, o godzinie 18.00 – zapraszamy do „Mieszkania Gepperta” na dwa wydarzenia. Pierwsze to wykład dr. Katarzyny Kowal zatytułowany „Ciało zrekonstruowane. Doświadczanie własnej cielesności przez biorców kończyny”, po nim pokażemy film dokumentalny w reżyserii Tadeusza Króla pt. „Życie to rewelacja”. Tym razem dyskutować będziemy o „ciele zrekonstruowanym”.

Katarzyna Kowal poddała socjologicznej refleksji zagadnienie transplantacji kończyn, pokazując, że doświadczanie własnego ciała przez biorców kończyny, jakkolwiek jednostkowo zróżnicowane, podlega wpływom społeczno-kulturowych uwarunkowań, które każą widzieć je jako: element tożsamości, stygmat, przedmiot kultu, obiekt własności i miejsce kontroli społecznej. Mimo, że w doświadczaniu cielesności przez biorców kończyny obiektywizacja ciała (poprzez kontekst medyczny) dominuje nad jego subiektywnym doświadczaniem, to drugie nie może zostać pominięte. Perspektywa subiektywnego doświadczania ciała nakazuje przyjrzeć się ciału biorców w ich codziennym funkcjonowaniu, które wyznaczone jest przede wszystkim przez działanie. W tym sposobie interpretacji ciało biorców kończyny okazuje się być źródłem przyjemności, ograniczeń i cierpienia.

Po wykładzie odbędzie się projekcja filmu „Życie to rewelacja” będącego zapisem intymnych rozmów z osobami po przeszczepie (więcej na temat: TUTAJ). Za nieodpłatne użyczenie filmu dziękujemy producentowi – HBO Polska.

Oba wydarzenia odbędą się w ramach cyklu wykładów i debat „DYSK Gepperta”, który w 2011 roku poświęcony jest problematyce ciała i cielesności.

„Monstrum i theatrum, albo kilka refleksji o ciałach osobliwych na widoku (publicznym)”

2 czerwca 2011

Zapraszamy na ostatni przed wakacyjną przerwą wykład w ramach cyklu debat “DYSK Gepperta”. Dr Maja Brzozowska-Brywczyńska (socjolożka, Zakład Badań Kultury Wizualnej i Materialnej Instytutu Socjologii UAM) zaprosi nas w fascynującą podróż po “ciałach osobliwych”:

Oto, jak sama pisze o problematyce, którą się zajmie w swoim wystąpieniu:
“Człowiek-Słoń i Kobieta z Brodą rozpłynęli się w zespole Wiedemanna i zaawansowanym hirsutyzmie; ciekawskie spojrzenia budujące w konfrontacjach z freakami niezwykle wąską, a przez to pokrzepiającą przestrzeń (własnej) cielesnej normy uznane zostały za pozbawione jakiejkolwiek etycznej legitymizacji.

Fascynująca opowieść o osobliwych ciałach w społecznej przestrzeni spojrzeń nie kończy się jednak w tym miejscu, ale rozgałęzia się i zawraca: od etycznie podejrzanych pokazów osobliwości, przez medyczne spektakle opatrzone glejtem nauki, opowieść ta zmierza ku wykorzystaniu performatywnego potencjału osobliwego ciała do inicjowania dyskusji o obcości, tożsamości, władzy spojrzenia i cielesności, wreszcie – jego potencjału do stawania się sztuką/stawania się w sztuce.

W swoim wystąpieniu chciałabym naszkicować – wstępną i z konieczności niekompletną – mapę tej nowej fascynującej przestrzeni, w której protekcjonistyczny dyskurs mówienia o osobliwych ciałach zderza się z emancypacyjnym charakterem wypowiedzi “nosiciel” tych ciał. Mówiąc jeszcze inaczej, chciałabym pokazać – dosłownie i w przenośni – osobliwe (okropne, niepełnosprawne, anatomicznie niepoprawne) ciała w ich wielorakim dyskursywnym uwikłaniu, w ich niejednoznaczności, która – nie od dzisiaj przecież – pociąga nas i odpycha jednocześnie”.

„Tatuowanie ciała jako strategia tożsamościowa”
Wykład Agaty Dziuban

26 października 2011

26 października (godz. 18.00), wykładem Agaty Dziuban zatytułowanym „Tatuowanie ciała jako strategia tożsamościowa” wracamy po letniej przerwie do spotkań i dyskusji w ramach cyklu „DYSK Gepperta”.

Celem wystąpienia krakowskiej socjolożki jest wskazanie roli, jaką odgrywa praktyka tatuowania ciała w procesie konstruowania, wyrażania i negocjowania jednostkowej tożsamości. Zagadnienie to stanowiło przedmiot realizowanego przeze nią projektu badawczego w ramach studiów doktoranckich w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kontekst empiryczny badań stanowi współczesne społeczeństwo polskie, które od dwóch dziesięcioleci jest areną procesów indywidualizacyjnych, prowadzących między innymi do urefleksyjnienia i zmiany wzorów kształtowania jednostkowej tożsamości.

Jednym z narzędzi konstruowania jednostkowej tożsamości – oraz elementem szerszej „strategii tożsamościowej” – jest właśnie tatuaż, co pokazują zebrane przeze autorkę badania narracje biograficzne osób zaangażowanych w praktykę tatuowania ciała. Narracje te pokazują, że decyzja o nabyciu tatuażu nie wynika jedynie z pragnienia zmiany własnego wyglądu, lecz stanowi również sposób przekształcania i wzmacniania własnego autowizerunku, umożliwiając jednostkom wyrażanie siebie, zarządzanie swoimi emocjami czy rysowania na skórze swojej „biograficznej mapy”.

Co więcej, praktyka tatuowania – mimo pozornie indywidualistycznego charakteru – często jest osadzona w  relacjach społecznych jednostki i zyskuje sens przez odniesienie do konkretnego lub uogólnionego „innego”, wobec którego określa ona swoją tożsamość. W związku z tym tatuowanie ciała można interpretować jako symboliczny środek sytuowania się w obrębie szerszego społeczeństwa i jako swoisty komentarz kulturowy, za pomocą którego jednostka może zaznaczyć zarówno dystans wobec innych, jak i łączące ją z nimi więzi.

Na wykład zapraszamy w środę, 26.10.2011 o godz. 18.00 do Mieszkania Gepperta. Prosimy o punktualność.

Agata Dziuban – socjolożka, religioznawczyni, tłumaczka. W obszarze jej zainteresowań znajdują się współczesne przemiany jednostkowej tożsamości, praktyki kulturowe oraz (transgresyjne) praktyki cielesne.

„Polowanie na czarownice”, gejowski panoptikon i sytuacje gdy ciało
wymyka się płci

17 listopada 2011

Podczas kolejnego wykładu w ramach cyklu „DYSK Gepperta” socjolog Bartek Lis, opierając się na własnych badaniach, opowie o tym, jak przy pomocy społeczno-kulturowych praktyk w nasze ciała wpisywana jest logika płci.

Pytanie „chłopiec czy dziewczynka?”, wydaje się podstawowym dla stworzenia pozaosobowej narracji o jednostce, (znając jego/jej płeć jesteśmy sami w stanie sobie wiele rzeczy dopowiedzieć). Jednak ani „treść” dwóch wyodrębnionych przez zachodnią (!) kulturę płci ani zgodne z nią używanie ciała nie jest rzeczą naturalną, oczywistą. Bartek zebrał liczne przykłady na to, jak nasze rozumienie płci kształtuje się w długim, nigdy niekończącym się procesie socjalizacji płciowej.

Poprawne korporalne użycia są jednym z podstawowych wyznaczników płci, zaś kontrola cielesnych zachowań jest przedmiotem uwagi licznych genderowych policjantów, w tym tego największego – ukrytego w nas samych.

W trakcie spotkania porozmawiamy o ciele przelewającym się („przegięcie”), funkcjach którym ta praktyka może służyć, o tym kim są „cioty” i na czym polega koncepcja „męskości panoptykalnej” oraz zastanowimy się czy współcześnie urządza się „polowania na czarownice”.

kurator DYSKU GEPPERTA

Bartek Lis – (1980), socjolog, animator kultury, od 2009 roku związany z Fundacją Art Transparent: koordynator debat i działań społecznych. Specjalizuje się w socjologii  gender, ciała i seksualności.