13.05.2014 godz. 18:00
wykład: Cynaderki w śmietanie, sałatka z nasturcją i inne rarytasy. Blogi kulinarne okiem socjologa
Blogi kulinarne są rozbudowanym i zróżnicowanym obszarem polskiej blogosfery. Popularny serwis (tzw. agregator) Durszlak rejestruje obecnie ponad 4,5 tysiąca stron. Gotowanie staje się nierzadko hobby, strategią samorealizacji i jedną z nisz kulturowych. Warto na tym tle przyglądać się zmianom sposobów transmisji wiedzy kulinarnej. Do czynienia mamy z pluralizacją dyskursów o gotowaniu, a jednocześnie utratą przez kulinaria statusu wiedzy z jednej strony oczywistej i tradycyjnej, z drugiej – profesjonalnej, uniwersalnej i scentralizowanej. Obecna na blogach wiedza o gotowaniu ma dziś charakter rozproszony, oparta jest na konkurujących systemach eksperckich lub też wyrasta ze zróżnicowanego doświadczenia codzienności. Można na przykład wskazywać na sprzeczności między lokalnością a kosmopolityzmem, między instrumentalizacją jedzenia (np. oczekiwaniem prozdrowotności) a estetyzacją i zabawą, czy też między bezpieczeństwem a zagrożeniem ze strony jedzenia.
Co zatem mówi nam o społeczeństwie przyglądanie się blogom na temat gotowania? Czy powinniśmy je traktować jako odpowiedniki tradycyjnych „eksperckich” książek kucharskich, narzędzia autoprezentacji autorów, sztukę, „okna” służące podglądaniu cudzej codzienności, przestrzeń komunikacji, czy też ich status jest jeszcze inny? Jak opisywać i porządkować wiedzę kulinarną, która (re)produkowana jest w blogosferze, a także jak przypuszczalnie może łączyć się ona z indywidualnym doświadczeniem w obszarze codzienności?
—
dr Agata Bachórz – adiunkt w Zakładzie Antropologii Społecznej w Instytucie Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Gdańskiego. Autorka kilkunastu artykułów z zakresu socjologii i antropologii oraz książki Rosja w tekście i w doświadczeniu. Analiza współczesnych polskich relacji z podróży (Nomos 2013). Obecnie kieruje swoje zainteresowania naukowe w kierunku badania dyskursów codzienności, przyglądając się między innymi książkom kucharskim z okresu PRL, jak również współczesnym przekazom kulinarnym.
27.05.2014 godz. 18
wykład dr Doroty Mroczkowskiej dotyczący konstruowania czasu wolnego przez Polaków.
Niezależnie od rozlicznych wątpliwości, które wzbudzają koncepcje refleksyjnej modernizacji (np. Elliott 2007; Beck, Giddens, Lash 2009), niewątpliwy jest ich wpływ nie tylko nad kształtem współczesnej debaty nad ponowoczesną kondycją jaźni, tożsamości, ale też znaczenia jakie mają dla zrozumienia procesów budowania życia osobistego i społecznego. Aby szybko przejść do kluczowej kwestii, wypada stwierdzić, iż istnieje bezsprzeczny związek między instytucją czasu wolnego a tożsamością jednostki, sposobem budowania narracji i praktykami społecznymi. Czas wolny stanowi jedną z takich kategorii czy nawet instytucji społecznych (np. obok rodziny), które silnie oddziałując na jednostkową jaźń zapraszając do oglądania poprzez płynny, negocjacyjny, zmienny czy rozwojowo-procesowy wymiar.
Refleksyjność jawić się może jako swego rodzaju kompetencja, za pomocą której jednostki szacują swoje możliwości (zarówno szanse jak i ograniczenia) i dzięki której dokonują decyzji oraz wyborów bądź ich zaniechają.
Wskazane tematy autorka będzie egzemplifikowała wybranymi, najciekawszymi jej zdaniem przykładami pochodzącymi ze zrealizowanych badań.
Dorota Mroczkowska, dr, socjolog, psycholog, adiunkt w Instytucie Socjologii UAM (Zakład socjologii życia codziennego), terapeutka i badaczka społeczna. Zajmuje się problematyką czasu wolnego, stylów życia, tożsamości, ciała oraz zaburzeniami jedzenia i nowymi uzależnieniami.
3.06.2014, godz. 18:00
wykład: Refleksyjne konstruowanie i komunikowanie tożsamości jednostkowej za pomocą ubioru w czasach ponowoczesnych
Rzeczywistość późnego kapitalizmu przytłacza jednostki nieogarnioną wielością przedmiotów, narzucając konsumentom nieustanny imperatyw wyboru. Zarazem tożsamość i jej komunikowanie otoczeniu stały się zadaniem. Aktorzy społeczni, poruszając się po kalejdoskopowym świecie dóbr, wypracowują rozmaite style konsumowania: oparte na stylach życia wzory wybierania z wyalienowanej masy towarów takich, które będą narzędziem konstruowania i wzmacniania jednostkowej tożsamości.
W ubiorze jednostek manifestowane są ich narracje tożsamościowe, w których z kolei ujawniają się kody komunikacyjne specyficzne dla kultury w późnym (płynnym) stadium nowoczesności, w której w sposób hybrydyczny łączą się elementy tradycyjne, nowoczesne i ponowoczesne, a jej cechą charakterystyczną jest estetyzacja życia codziennego.
Błahe, codzienne akty nabywania ubrań i codziennego komponowania stroju mają potencjał symbolicznej kreatywności – kształtowania, komunikowania, wręcz „produkowania” kulturowych i jednostkowych tożsamości, a także wpisywania tychże w szersze, kulturowe całości. Estetyzacja konsumpcji może stać się dźwignią estetyzacji kultury za pośrednictwem symbolicznej działalności uwikłanych w kulturę jednostek w sferze ich codziennych wyborów i zachowań (składających się na styl życia).
Autorka przywoła wyniki prowadzonych przeze siebie od 2011 roku badań na próbie młodych dorosłych o wysokim kapitale kulturowym. Weryfikuje w nich teoretyczne koncepcje i kwestionuje tezy o wysokim stopniu refleksyjności i planowania w praktykach codziennego wyboru ubrań, jak również wagę, jaką dla aktorów społecznych pełni ubiór innych.
—
Gabriela Żuchowska-Zimnal – doktorantka w Instytucie Socjologii UJ, gdzie pod kierunkiem prof. dr hab. Krystyny Romaniszyn pracuje nad dysertacją pt. „Ubiór jako narzędzie konstruowania i komunikowania tożsamości jednostkowej w kulturze ponowoczesnej” w ramach grantu, który otrzymała w ostatniej edycji
konkursu PRELUDIUM Narodowego Centrum Nauki. W latach 2011-2013 przewodnicząca Komisji Kultury Towarzystwa Doktorantów UJ.
7.10.2014
wykład: Miasta bez charakteru? O miejskich scenach kulturowych w Polsce i na świecie…
Każdy z nas potrafi przywołać w myślach obraz swojego ulubionego miasta. Towarzyszy mu wspomnienie zapachów, odgłosów ulicy, być może smaku zjadanych tam potraw i popijanych trunków. Potrafimy przywołać doznania ulotnej, ale jakże wyraźnej atmosfery miejsca. Potrafimy zapewne przywołać w myślach obrazy także tych miast, w których nigdy nie byliśmy, ale których wyobrażenie tak bardzo wrosło w społeczną świadomość, że przybrało rolę kulturowej ikony. Wie o tym każdy bywalec kina, gdy uwiedziony przez filmy Woody Allena decyduje się odwiedzić Manhattan, Barcelonę, Paryż albo Rzym. Na tych filmowych obrazach wielkie metropolie wydają się być przede wszystkim centrami konsumpcji doznań.
To, co na nich obserwujemy, to nie świat pracy i rytm dnia wyznaczony fabrycznym zegarem, ale nieuchwytne na pierwszy rzut oka wartości, tak ulotne jak wrażenia towarzyszące kontemplacji dzieła sztuki. Co sprawia, że niektóre miasta mają magiczną moc przyciągania? Co sprawia, że Barcelona różni się od Madrytu, Wenecja od Rzymu, Londyn od Glasgow, Cannes od Paryża, Los Angeles od Nowego Jorku? Dlaczego odbieramy te miasta inaczej, dlaczego dostarczają nam odmiennych doznań? Jak możemy zdefiniować ich klimat, ich niepowtarzalny (a może całkiem powtarzalny) charakter? Jaki jest charakter polskich miast? W jaki sposób Warszawa różni się od Krakowa, a Wrocław od Katowic? Autorka wykładu podejmie próbę odpowiedzi na te pytania, wyjaśniając fenomen „miejskich scen” w Polsce i na świecie.
Dr Marta Klekotko – adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Interesuje się kulturowymi mechanizmami rozwoju oraz wpływem kultury i sztuki na upodmiotowienie i inkluzję społeczną. Autorka książki „Rozwój po śląsku: procesy kapitalizacji kultury w śląskiej społeczności górniczej”. Obecnie prowadzi badania nad dynamiką kulturową polskich miast (projekt finansowany przez NCN i realizowany we współpracy z Uniwersytetem w Chicago).
18.10.2014
warsztat: Do It Yourself – proste rzeczy/proste życie (warsztat organizowany przez PANATO)
ROSTE RZECZY otaczają nas i tworzą nasze codzienne otoczenie. Są obecne, ale nie przywiązujemy do nich większej wagi. Traktowane są przedmiotowo i bez refleksji. Zapraszamy na warsztat, podczas którego weźmiemy pod lupę takie właśnie przedmioty. Wspólnie zastanowimy się nad ich funkcją w naszym życiu i postaramy się odnaleźć historie z nimi związane. Ostatnim procesem naszego warsztatu będzie natomiast odczarowanie tych przedmiotów i nadanie im nowej funkcji.
Każdy z uczestników musi przynieść minimum jeden przedmiot, z którym ma związek emocjonalny (optymalnie), który weźmiemy na warsztat. Może to być na przykład deska do krojenia, stary widelec, doniczka, koło od roweru czy części wiatraka. Zamieńmy te proste rzeczy na hak do ubrań, lampy, ciekawe akcesoria.
21.10.2014
wykład: Życie jako projekt a projektowanie świata
Wystąpienie dotyczy możliwości zastosowania koncepcji design’u, dzięki której projektant i użytkownik są czynnymi podmiotami i mogą wspólnie tworzyć proces projektowania przedmiotów materialnych i w ten sposób poszerzać swoje doświadczenie świata. Jest to rodzaj design’u, który podkreśla znaczenie udziału użytkowników w czasie procesu projektowania i po jego zakończeniu (Fisher 2005: 1 – 9).
Życie i projekt to kategorie, które uzupełniają się. W ramach swojej biografii człowiek „buduje swój świat, swój horyzont ‘obiektów’ i swój ogląd własnej istoty” (Cassirer 2001: 262) oraz wchodzi w relacje z innymi ludźmi i rzeczami. Projektuje więc swoje życie i otaczający go świat. Wchodząc w relacje z innymi osobami i z rzeczami człowiek mniej lub bardziej automatycznie myśli, jak to zrobić. Myślenie można więc uznać tutaj za formę rękodzieła, którego człowiek uczy się tak, jak np. czeladnik stolarza uczył się robić stoły. Myślenie zmienia człowieka i określa sposób wytwarzania rzeczy. Uwzględnienie możliwości, jakie stąd wynikają jest istotne we wszystkich relacjach społecznych, także w relacjach między projektantem i użytkownikiem przedmiotów materialnych. Dzięki myśleniu projektant i użytkownik tworzą refleksyjną wspólnotę, która sprzyja praktykowaniu twórczego myślenia. Doświadczenia firm, w których promuje się przemyślaną współpracę projektanta i użytkowników dowodzą, że pomaga to im rozwiązywać problemy związane z projektowaniem.
Dr Jacek Mianowski pracuje w Zakładzie Socjologii Gospodarczej i Zachowań Rynkowych w Uniwersytecie Gdańskim. Zajmuje się problematyką konstruowania jakości – rozwoju koncepcji i jej znaczenia w relacjach dostawca dóbr i usług – odbiorca.
Kurator DYSKu Gepperta – Bartek Lis
